Jaką rolę odgrywa stres w chorobie nowotworowej i leczeniu?
Stres jest naturalną psychologiczną i fizjologiczną odpowiedzią organizmu na wyzwania, wymagania, presję czy zagrożenia. Potocznie stres jest uważany za zjawisko szkodliwe i przytłaczające, jednak jest on istotną częścią ludzkiego doświadczenia i odgrywa ważną rolę. Początkowo, mobilizuje do podejmowania wyzwań, pokonywania trudności i osiągania postawionych sobie celów. Taka krótkotrwała reakcja stresowa pomaga wykształcić przystosowawcze strategie radzenia sobie służące ogólnemu rozwojowi, sprzyja podejmowaniu nowych aktywności i przygotowuje do lepszego radzenia sobie z podobnymi zadaniami w przyszłości.
Jednak, pod wpływem długotrwałego i przewlekłego stresu może dojść do zaburzenia wcześniej wypracowanych mechanizmów radzenia sobie, powodując negatywne skutki dla zdrowia. Może prowadzić do osłabienia układu odpornościowego, zaburzeń pracy układu pokarmowego i krwionośnego, utrwalania się niezdrowych nawyków, a także pojawienia się zaburzeń lękowych czy depresji. Kiedy stres staje się długotrwały, uporczywy i przytłaczający, posiadane wewnętrzne zasoby wyczerpują się, a sama reakcja na stres bywa nieadaptacyjna i szkodliwa. Warto zwrócić się wtedy po profesjonalne wsparcie psychoonkologa.
Stres jest jednak integralną częścią życia i to sposób, w jaki na niego zareagujemy, ma ogromne znaczenie. Choć niemożliwe jest całkowite pozbycie się stresu, szczególnie kiedy pojawia się diagnoza choroby onkologicznej i konieczność podjęcia leczenia, to istnieje wiele skutecznych strategii, które można wprowadzić w życie, zmniejszając negatywny wpływ na zdrowie i samopoczucie.
- Regularna aktywność fizyczna – powoduje wzrost odporności, wzmaga produkcję endorfin, czyli naturalnych substancji poprawiających nastrój;
- Praktykowanie technik relaksacyjnych i uważności, ćwiczenia oddechowe – pomagają w regulacji pobudzenia układu nerwowego, zmniejszają napięcie i obniżają niepokój;
- Odpowiednia higiena snu – warto zadbać o stały harmonogram snu i rytuałów mu towarzyszących – sen wzmaga regenerację organizmu, mobilizuje zasoby energetyczne;
- Zbilansowana, zdrowa dieta – jest to szczególnie ważny aspekt w przebiegu chorób somatycznych, jak nowotwory czy cukrzyca – warto zasięgnąć wiedzy dietetyka klinicznego;
- Sieć wsparcia społecznego – zdrowe więzi z bliskimi zapewniają wsparcie emocjonalne, które pomaga w radzeniu sobie z trudnościami;
- Ustalanie realistycznych celów, aby uniknąć uczucia przytłoczenia – podziel zadania na mniejsze części, a jeśli to możliwe ograniczaj aktywności, które wzmagają poczucie nadmiernego obciążenia;
- Poszukaj profesjonalnej pomocy – jeśli dotychczas wprowadzone strategie nie okazały się pomocne, a odczuwany stres dezorganizuje codzienność i obniża jakość życia, poszukaj specjalistycznej pomocy w rozwijaniu bardziej adaptacyjnych mechanizmów radzenia sobie i podnoszeniu komfortu życia.
Podsumowując, stres pełni rolę ochronną i adaptacyjną. Pomaga przetrwać bezpośrednie zagrożenia, motywuje do działania oraz sprzyja rozwojowi. Jednak gdy staje się on przewlekły, może mieć negatywny wpływ na zdrowie fizyczne i psychiczne. Stres wynikający z diagnozy i leczenia onkologicznego może prowadzić do kryzysu utrudniającego codzienne funkcjonowanie. Warto uczyć się radzenia sobie ze stresem w adaptacyjny sposób już na początkowych etapach leczenia, rozpoznawać, kiedy służy on poprawie zdrowia, a kiedy utrudnia funkcjonowanie i zaburza przystosowanie do choroby, zmian życiowych czy kolejnych etapów terapii. Pomoc psychoonkologa ma na celu wsparcie w odzyskaniu równowagi emocjonalnej i podnoszeniu jakości życia w przebiegu choroby onkologicznej, przyczyniając się do skuteczności leczenia.
Bibliografia:
– Koivula, T., Lempiäinen, S., Neuvonen, J., Norha, J., Hollmén, M., Sundberg, C. J., … & Heinonen, I. (2024). The effect of exercise and disease status on mobilization of anti-tumorigenic and pro-tumorigenic immune cells in women with breast cancer. Frontiers in Immunology, 15, 1394420.
– Moreno-Smith, M., Lutgendorf, S. K., & Sood, A. K. (2010). Impact of stress on cancer metastasis. Future oncology, 6(12), 1863-1881.
– Sapolsky, R. M. (2010). Dlaczego zebry nie mają wrzodów? Psychofizjologia stresu. Warszawa: PWN.
– Stuntz, E. C., Linehan M. M. (2023). Radzić sobie z rakiem. Jak zapanować nad emocjami i odzyskać nadzieję. Kraków: WUJ.